تولد امام
آخرین امام شیعیان و دوازدهمین جانشین رسول خدا صلی الله علیه و آله در سپیده دم جمعه، نیمه شعبان سال 255 هجری قمری ( 868 میلادی ) در سامراء یكی از شهرهای عراق، دیده به جهان گشود.
پدر گرامی او، پیشوای یازدهم شیعیان حضرت امام حسن عسكری علیه السلام و مادر بزرگوار آن حضرت، بانویی شایسته به نام نرجس بود كه درباره ملیّتِ او روایات، مختلف است. مطابق روایتی، آن حضرت دختر یشوع پسر امپراتور روم بوده و مادرش از نسل شمعون وصی حضرت عیسی علیه السلام است. برابر این روایت نرجس در پی خوابی شگفت مسلمان شد و به هدایت امام عسكری علیه السلام خود را در میان سپاه روم كه عازم نبرد با مسلمانان بودند قرار داد و همراه جمعی دیگر به اسارت لشكر اسلام در آمد. امام هادی علیه السلام كسی را فرستاد كه او را خریداری كرد و به سامراء آورد.
نام، كنیه و القاب
نام و كنیه امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف همان نام و كنیه پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله است ( م ح م د ) و در برخی از روایات از بردن نام ایشان تا هنگام ظهور، نهی شده است.
لقبهای مشهور آن حضرت عبارتند از: مهدی، قائم، منتظَر، بقیةالله، حجّت، خلف صالح، منصور، صاحب الامر، صاحب الزمان و ولی عصر كه معروف ترین آنها مهدی است.
چگونگی ولادت
حكیمه خاتون، دختر گرامی امام جواد علیه السلام، جریان ولادت را چنین حكایت كرده است:
چرا كه شب نیمه شعبان است و خداوند در این شب (آخرین) حجّت خود بر روی زمین را آشكار خواهد كرد. پرسیدم: مادر او كیست؟ فرمود: نرجس! گفتم: فدای شما شوم! نشانه بارداری در او پیدا نیست! فرمود: سخن همان است كه گفتم! پس (بر نرجس) وارد شدم و سلام كردم و نشستم. او پیش آمد تا كفش هایم را بیرون آورد و به من گفت: بانوی من حال شما چطور است؟ گفتم: بلكه تو بانوی من و بانوی خاندان منی! سخن مرا نپذیرفت و گفت: عمّه جان چه میفرمایید! گفتم: دخترم، امشب خداوند متعال به تو پسری عطا میفرماید كه سرور دنیا و آخرت خواهد بود. پس خجالت كشید و حیا كرد.
حكیمه ادامه میدهد: بیرون آمدم و در جستجوی فجر (سپیده )به آسمان نگریستم. پس فجر اوّل را مشاهده كردم و نرجس همچنان در خواب بود. پس به شك افتادم! ناگاه امام حسن عسكری علیه السلام از جایگاه خود ندا برآورد: ای عمّه شتاب مكن! امر ( ولادت) نزدیك است. نشستم و به قرائت سورههای سجده و یس مشغول شدم كه نرجس با اضطراب بیدار شد. به سرعت نزد او رفتم و گفتم: اسم الله علیك( نام خدا بر تو باد ) آیا چیزی احساس میكنی؟ گفت: آریای عمّه! گفتم: بر خود مسلّط باش و دلت را استوار دار كه این همان است كه با تو گفتم. در این هنگام ضعفی من و نرجس را فرا گرفت. پس به صدای سرورم ( نوزاد تولّد یافته ) به خود آمدم و جامه را از روی او برداشتم و او را در حال سجده دیدم! در آغوشش گرفتم و او را كاملا پاكیزه یافتم!
در این هنگام امام عسكری علیه السلام مرا ندا داد: ای عمّه! پسرم را نزد من بیاور! او را نزد وی بردم… در آغوشش گرفت و فرمود: پسرم سخن بگو! پس لب به سخن گشود و فرمود: “اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریك له و اشهد انّ محمدا رسول الله”.
سپس بر امیرالمؤمنین و امامان علیهم السلام درود فرستاد تا به نام پدرش رسید و از سخن گفتن باز ایستاد. امام عسكری علیه السلام فرمود: ای عمّه او را به نزد مادرش ببر تا بر او سلام كند…
حكیمه گوید: چون روز هفتم فرا رسید آمدم و سلام كردم و نشستم. امام فرمود: فرزندم را نزد من آور! من سرورم را آوردم… امام فرمود: فرزندم! سخن بگوی! نوزاد ( لب بگشود و ) پس از گواهی به یگانگی خداوند و درود بر پیامبر اكرم و پدران بزرگوارش این آیات را تلاوت فرمود:
(بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ * وَ نُریدُ اَنْ نَمُنَّ عَلَی الَّذینَ اسْتُضْعِفُوا فِی اْلاَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ اَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثینَ ….)
شمایل و خصوصیات
در روایات پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله و اهلبیت پیامبر صلی الله علیه و آله شمایل و اوصاف حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف بیان شده است كه به برخی از آنها اشاره میشود:
آن بزرگوار چهره اش جوان و گندمگون، پیشانی اش بلند و تابنده، ابروانش هلالی و كشیده، چشمانش سیاه و درشت، بینی اش كشیده و زیبا و دندان هایش برّاق و گشاده است. بر گونه راست آن امام، خالی مشكین و در میان شانه اش اثری چون اثر نبوّت دیده میشود و اندام مباركش متناسب و دلرباست.
زندگی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف شامل سه دوره پرفراز و نشیب است : دوران اختفا ، دوران غیبت ؛ دوران ظهور که در شماره های بعدی به آنها خواهیم پرداخت.