فيلم سينمايي «تك تيرانداز آمريكايي» به كارگرداني «كلينت ايستوود» و بازي «برادلي كوپر» داستان «كريس كايل»، يك تك تيرانداز آمريكايي است كه با بيش از 160 مورد قتل، ركوردار بيشترين كشتار تك‌تيراندازي ارتش آمريكاست.
اين فيلم كه به خاطر اشاعه قتل و خونريزي و تصوير يك قاتل به عنوان يك قهرمان ملي در داخل و خارج از آمريكا با انتقادهاي زيادي روبرو شده است، «مايكل مور»، مستند ساز جنجال‌برانگيز سينماي آمريكا نيز متذكر شده بود كه در اين فيلم يك قاتل به عنوان يك قهرمان ملي تصوير شده است در حالي‌كه به نظر او تك‌تيراندازها ترسو‌ترين انسان‌ها هستند چون همواره در بي‌خبري و يا از پشت سر به طرف مقابل تيراندازي ميكنند.
چند روز پيش رهبر معظم انقلاب اسلامي از اين فيلم به عنوان يك فيلم ضد اسلامي ياد كردند.
ايشان اين فيلم را يك تبليغ آمريكايي عليه مسلمانان دانسته كه تنها با هدف اشاعه اسلام هراسي و تهييج مسلمان آزاري در ميان مسيحيان و غيرمسلمانان ساخته شده است.
نظر يك منتقد
«ساشا استون»، منتقد سينمايي، ناكامي «تك تيرانداز آمريكايي» در رقابت‌هاي امسال اسكار را بزرگترين سورپرايز اين دوره از جوايز دانسته است.
«استون» در اين باره مي‌نويسد: اگر بخواهيم به اخبارها و جنجال‌هايي كه در سطح جهان به پا شده گوش دهيم نام تنها يك فيلم به گوش مي‌رسد و آن نيز «تك تيرانداز آمريكايي» است.شايد بتوان به جرأت گفت كه يكي از نامردهاي جايزه اسكار بخش بهترين فيلم امسال كه بيش از همه ديده شده، همين فيلم است كه فروش آن نيز از 300 ميليون دلار گذشته است.همين موضوع اين احساس را به وجود مي‌آورد كه «تك تيرانداز آمريكايي» برنده حتمي اين بخش از جوايز اسكار است. حتي زماني‌كه از مردم خواسته شد كه در شبكه اي بي‌سي نيوز به برنده احتمالي اسكار امسال رأي دهند، آنها فيلم «تك تيزانداز آمريكايي» را انتخاب كردند.در كوچه و خيابان هم، اگر كساني كه چيز كمي درباره مراسم اسكار مي‌دانند در اين مورد بپرسيد، خواهند گفت، كه «تك تيرانداز آمريكايي» برنده امسال است همه جا اين نام به گوش مي‌رسد، «تك تيزانداز»، «تك تيرانداز»، «تك‌تيرانداز».
ولي خوب ما يك چيز مي‌دانيم كه آنها نمي‌دانند و آن اين است كه اين فيلم در بخش بهترين كارگرداني نامزد نشده است.
اگرچه اين موضوع جلوي برنده شدن فيلم «آرگو» را نگرفت (آرگو در حالي برنده اسكار بهترين فيلم شد كه «بن افلك» نامزد اسكار بهترين كارگرداني نشده بود) ولي خوب «آرگو» جوايز اتحاديه تهيه‌كنندگان، اتحاديه كارگردانان و اتحاديه بازيگران را پيش از آن در كارنامه كاري خود به ثبت رسانده بود.
حقيقت اين است كه «تك تيرانداز آمريكايي» خيلي دير وارد بازي شد، دقيقا همانند فيلم «سلما». از ابتدا هيچ كس اين فيلم را به عنوان يك تهديد جدي (رقيب) به شمار نمي‌آورد. از سوي ديگر جنجال‌هاي زيادي درباره عدم شفاف سازي «كلينت ايستوود» درباره دلايل رفتن «كريس كايل» (قهرمان داستان تك تيرانداز آمريكايي) به جنگ عراق وجود دارد.
در فيلم اين گونه نشان داده ميشود كه «كريس كايل» پس از مشاهده سقوط برج‌ها (حادثه 11 سپتامبر) تصميم مي‌گيرد به اين جنگ برود، در حالي كه همه ما به خوبي مي‌دانيم كه اين دليل حمله كشور ما به عراق نبود. همچنين در اين فيلم تنها با «كايل»(تك تيرانداز) همزاد پنداري ميشود و يك احساس دلسوزي نسبت به آن وجود دارد در حالي‌كه قربانيان در اين ميان كاملا ناديده گرفته مي‌شوند.
شناسنامه فيلم تك تيراندار:
كارگردان : Clint Eastwood
نويسنده : Jason Hall
بازيگران : Bradley Cooper, Sienna Miller, Luke Grimes
برگرفته از كتاب “تك‌تيرانداز آمريكايي” به قلم: كريس كايل
هزينه توليد: نامشخص
محصول كشور: ايالات متحده آمريكا
كمپاني توزيع كننده: Warner Bros
خلاصه داستان : تك تيرانداز امريكايي در رابطه با داستان واقعي “كريس كايل” سرباز نيروي دريايي امريكا كه توانست تبديل به ماشين آدم كشي ارتش امريكا شده و ركورد بيشترين كشتن دشمنان در جنگ بعنوان يك اسنايپر امريكايي را از آن خود كند و…
پيشتر شماري از مردم امريكا بعد از تماشاي اين فيلم در فضاي شبكه‌هاي اجتماعي حس دروني خود را براي كشتن و آزار و اذيت مسلمانان به اشتراك گذاشته بودند؛ با اين حال اين فيلم مروج خشونت عليه مسلمانان آن هم در فضاي به‌شدت ضداسلامي كنوني دنيا با وجود دامن زدن بر خشونت و نژادپرستي همچنان يكي از گزينه‌هاي اصلي كسب جايزه اسكار محسوب ميشود كه اگر اين اتفاق بيفتد به معناي زدن مهر تأييد آكادمي سياسي اسكار و دادن تشويق‌نامه آنها به احساسات رو به رشد ضداسلامي در غرب خواهد بود.
نظرسنجي عمومي از مردم امريكا نيز به‌تازگي نشان داده است كه مردم اين كشور خواستار اهداي جايزه اسكار بهترين فيلم به «تك‌تيرانداز امريكايي» هستند؛ فيلمي درباره عمليات يكي از مرگبارترين تك‌تيراندازهاي تاريخ امريكا در خاك عراق كه بيشترين تعداد كشته در كارنامه‌اش مسلمانان هستند…
سايت بي بي سي فارسي هم همگام با شبكه ماهواره اي بي بي سي، با اشاره به سخنان مقام معظم رهبري در جمع نمايندگان اقليت‌هاي مذهبي در مجلس، نوشته است:
“آيت‌الله خامنه‌اي، رهبر ايران از فيلم تك‌تيرانداز آمريكايي تازه‌ترين ساخته كلينت ايستوود انتقاد كرده و آن را مشوق آزار و اذيت مسلمانان دانسته است.
آقاي خامنه اي گفته است: «همين فيلم تك‌تيرانداز كه حالا سروصدايش بلند شده و هاليوود آن را درست كرده، تشويق مي‌كند يك جوان مثلا فرض كنيد مسيحي يا غير مسلمان را كه تا آنجايي كه مي‌تواند و از دستش برمي‌آيد، مسلمان را اذيت بكند، اصلاً تشويق مي‌كند اين معنا را.»
رهبر ايران گفته كه خود اين فيلم را نديده اما داستان آن را برايش نقل كرده‌اند.
مقام معظم رهبري در ادامه سخنانشان كه سايت بي بي سي نياورده، افزوده‌اند: «اين روش روشِ مورد پسند اسلام نيست؛ اسلام معتقد است به انصاف. اميرالمؤمنين (عليه‌الصّلاةوالسّلام) در آن قضيه‌ي حمله‌ي به [شهر انبار(2)] ميفرمايد: بَلَغَني اَنَّ الرَّجُلَ مِنهُم لَيدخُلُ المَرأَةَ المُسلِمَةَ وَ الاُخرَي المُعاهِدَة؛ من شنيده‌ام اين افرادي كه حمله كردند به اين شهر، وارد خانه‌ي زن مسلمان و زن غير مسلمان – معاهده يعني يهود و نصارايي كه پيمان دارند و در زير سايه‌ي حكومت اسلامي زندگي ميكنند – مي‌شوند و «يأخُذُ حِجلَها» و اذيت ميكنند اينها را، آزار ميكنند، ظلم ميكنند. بعد حضرت ميفرمايند كه اگر مسلمان از اين غم بميرد، مورد ملامت نيست!»
فيلم «تك‌تيرانداز آمريكايي» از ژانويه‌ي سال 2015 اكران شده است. اين فيلم بر اساس كتابي به همين نام نوشته‌ي «كريس كايل» ساخته شده و داستان زندگي واقعي نويسنده‌ي كتاب است كه سرباز نيروي دريايي آمريكا بوده و بمرور تبديل به ماشين آدم‌كشي ارتش آمريكا ميشود و با كشتن 160 نفر ركورد بيشترين كشتن در جنگ به‌عنوان تك‌تيرانداز را از آن خود مي‌كند! اين فيلم در چند بخش، نامزد دريافت جايزه‌ي اسكار شده است.
بي بي سي سپس آورده است: آيت‌الله خامنه‌اي در اين ديدار كه سه هفته پيش انجام شده اما خبر آن دوشنبه شب ۲۷ بهمن منتشر شد، از تبليغات عليه مسلمانان در اروپا و آمريكا انتقاد كرده و گفته آنها در اين كشورها امنيت جاني ندارند.
اين فيلم باعث بروز بحث و جنجال‌هايي درباره اين شخصيت و ‘ قهرمان‌سازي’ از او شده است.
يك روز قبل از سخنراني آيت‌الله خامنه‌اي كه در آن از اين فيلم انتقاد شده، يك گروه فعال حقوق اعراب در آمريكا هم در نامه‌اي هشدار داد كه نمايش فيلم تك‌تيرانداز آمريكايي منجر به افزايش موج اسلام‌هراسي و خشونت عليه مسلمانان در آمريكا ميشود.
پيش از اين هم گزارش‌هايي از انتقاد رهبر ايران از ‘فيلم‌هاي هاليوودي’ منتشر شده بود. از جمله از او نقل شده كه در جلسه‌اي با حضور تعداي از سينماگران ايراني با اشاره به فيلم لينكلن ساخته استيون اسپيلبرگ، آبراهام لينكلن را “يكي از ضعيف‌ترين روساي جمهور آمريكا” خوانده بود.”
متن تحليل
كريس كايل يكي از بهترين سربازهاي نيروهاي آمريكايي اعزام شده به عراق طي سالهاي گذشته بود كه به واسطه شليك هاي دقيقش با اسلحه دوربين دار، به شهرت بسياري نزد سربازان ايالات متحده در عراق دست پيدا كرده بود. كريس كايل كه اهل تگزاس بود، پيش از اينكه به خدمت ارتش ايالات متحده در آيد، قصد داشت يك كابوي باشد يعني شغلي كه معمولا اهالي تگزاس آن را به شدت دوست مي دارند اما بعدها فهميد كه استعداد شگرفي در تيراندازي دارد و در اين حوزه نيز تبديل به يكي از بهترين هاي ارتش شد. گفته مي شود كه بُرد گلوله هاي كريس كايل در زمان جنگ عراق بيش از يك كيلومتر بوده و مي توانسته اهدافي را حتي در فاصله بيشتر از يك كيلومتر به راحتي مورد هدف قرار دهد.
گفته مي شود كه كريس كايل در مجموع موفق به انهدام 160 هدف زنده در عراق شده است ( البته برخي معتقد هستند كه اين عدد به مراتب بيشتر بوده ). با اينحال كايل پس از بازگشت به ايالات متحده و قرار گرفتن در كنار خانواده اش، روزگار خوشي را سپري نكرد و در نهايت به طرز مشكوكي به دست فردي كه وي قصد كمك به او را داشت، كشته شد.
حال داستان پر حاشيه زندگي كريس كايل را كلينت ايستوود به سينما آورده و بردلي كوپر نيز در نقش اين تك تيرانداز ماهر ظاهر شده است. داستان فيلم از جايي آغاز مي گردد كه كريس كايل تصميم مي گيرد به ارتش ملحق شود تا بتواند از كشورش در مقابل تروريست ها محافظت كند. وي پس از گذراندن دوران سخت آموزش نظامي، به عراق اعزام مي شود و كار خود را به عنوان تك تيرانداز آغاز مي كند و افتخارات نظامي زيادي به واسطه كشتن اهدافش به دست مي آورد. اما او مشكل بزرگي دارد و آن اينكه همسرش تايا ( سينا ميلر ) خواهان بازگشت او به كشورش و زندگي در كنار خانواده است و ..
« تك تيرانداز آمريكايي » به خوبي توانسته زواياي پنهاني شخصيت يك سرباز در جنگ را به تصوير بكشد. كريس كايل اگرچه به قول هم خدمتي هايش يك افسانه است اما از بابت حضور در كنار خانواده اش همواره با همسرش جدال دارد و اين موضوع باعث شده تا وي از لحاظ روحي دچار مشكلاتي گردد. تصويري كه كلينت ايستوود از اين نظامي حاضر در جنگ عراق ارائه كرده مي تواند يك تصوير نمادين از هر سرباز ديگري در يك جنگ باشد اما مشكل اينجاست كه ايستوود در پرداخت اين شخصيت تا حدود زيادي يك طرفه قضاوت كرده است.
ايستوود از كريس كايل قهرماني بي نقص ترسيم كرده كه مايه افتخار يك كشور و سمبل اخلاق و رفتار ناسيوناليستي است اما اين تصوير در تناقض كامل با آنچه هست كه در زندگي واقعي كريس كايل از او سراغ داشتيم. كايل از جمله نظامياني بود كه به راحتي عراقي ها را مشتي انسان هاي وحشي خطاب مي كرد كه لايق كشته شدن هستند و حتي به راحتي اذعان كرده بود كه از كشتن اهداف لذت مي برده و هرگز براي كشت و كشتارهايي كه به راه انداخته ناراحت نيست. كايل در واقع بسيار بيشتر از يك سرباز عادي در عراق ميل به كشتن داشته است و از هيچ تلاشي براي اين رسيدن به اين هدف دريغ نمي كرده است.
اما فيلم جديد ايستوود پرتره خشني كه كايل از خود بر جاي گذاشته را مبدل به سربازي وظيفه شناس كرده كه براي كشور و خاك و كاشانه اش مي جنگيده و البته بسيار به اخلاق گرايي در جنگ اهميت مي داده است بطوريكه در اواسط فيلم زماني كه كودكي تصميم به تيراندازي به سوي نظاميان آمريكايي مي گيرد، كايل دچار تشويش و اضطراب شده و عاجزانه از كودك مي خواهد كه تفنگش را بر زمين بگذارد تا بتواند زندگي اش را ادامه دهد. اين تصوير شايد بتواند رضايت افكار عمومي ايالات متحده را در پي داشته باشد اما در تناقض كامل با آنچه است كه در عراق رخ داده است.
ايستوود در « تك تيرانداز آمريكايي » تلاش كرده رويه اي بي طرفانه از جنگ ترسيم كند و قضاوت را برعده مخاطبش قرار دهد اما در نهايت موفق نشده از قهرمان سازي بگريزد.
ايستوود به طرز عجيبي هرگز اشاره اي به احتمال اشتباه نظاميان حاضر در جنگ عراق و سياست هاي حاكم در اين جنگ نمي كند و مسير داستان را به شكلي هدايت كرده كه در آن ارتش ايالات متحده پيام آور آزادي و دموكراسي مطلق در عراق و نجات دهنده دنيا لقب بگيرند.
متاسفانه ايستوود در به تصوير كشيدن زندگي عراقي ها نيز هرآنچه در توان داشته به كار بسته تا بتواند تصويري منفي و وحشي ( كلمه اي كه كريس كايل واقعي عراقي ها را با آن خطاب مي كرد ) از اين كشور به نمايش بگذارد. در اين پروپاگنداي سياسي، رابطه مادر و فرزندي در عمليات انتحاري خلاصه شده و قهرمانان المپيك و ورزش و حتي روزه داران نيز افرادي معرفي شده اند كه از تمام داشته ها و اعتقاداتشان براي ترور و عمليات ضد انساني استفاده مي كنند و تنها اين ارتش ايالات متحده است كه مي تواند نجات دهنده تفكر آنان باشد!
با اينحال زماني كه داستان به زندگي خانوادگي كايل مي رسد، فيلم تا حد زيادي رويه منطقي به خود مي گيرد و تماشاگر مي تواند زواياي مختلف تاثير جنگ بر روحيه كريس كايل را مشاهده كند كه قادر به انتخاب حضور در جنگ يا ماندن در كنار خانواده اش نيست. در واقع حضور در جنگ و كشتار مداوم دشمن، از كريس كايل شخصيتي ساخته كه علناً خانواده اش را ارتش معرفي مي كند و وظيفه اش را كشتن دشمنان ايالات متحده. بخش هاي خانوادگي « تك تيرانداز آمريكايي » به خوبي مي تواند تماشاگر را درگير مفهوم جنگ و عواقب آن كند و ايستوود نيز به خوبي موفق شده حالات روحي يك نظامي را به تصوير بكشد.
بردلي كوپر در « تك تيرانداز آمريكايي » بهترين بازي دوران بازيگري اش را به نمايش گذاشته است و تلاش زيادي براي هرچه باورپذيرتر شدن نقشش انجام داده است. كوپر در « تك تيرانداز آمريكايي » مقدار قابل توجهي ماهيچه اضافه كرده و فرم حركات و حتي لهجه تگزاسي اش او را كاملا متمايز از نقش آفريني هاي ديگري كه از او ديده بوديم كرده است. سينا ميلر نيز در نقش همسر كريس كايل، مي توان گفت كه يكي از بهترين بازي هاي دوران بازيگري اش را انجام داده است. ميلر سالهاست حضور پر فراز و نشيبي را در سينما و تلويزيون تجربه مي كند و مي توان گفت بازي در نقش زني كه همواره در استرس و نگراني به سر مي برد، يكي از بهترين كارهاي ميلر در مقام بازيگري محسوب مي شود.
« تك تيرانداز آمريكايي » را در مجموع مي توان يك اثر تبليغاتي در ستايش جنگ آوري نظاميان آمريكايي در عراق دانست. ايستوود در آخرين ساخته اش اثري جذاب و پرتنش خلق كرده كه به راحتي مي تواند بر هر تماشاگري تاثير بگذارد و مخصوصاً چند دقيقه آخر فيلم كه اين روند را بطور كامل به انتها مي رساند. در « تك تيرانداز آمريكايي » هيچ يك از سياست هاي جنگ آورانه ايالات متحده مورد انتقاد قرار نميگيرد و به نظر مي رسد كه هيچكس به اشتباهات احتمالي كريس كايل در انجام وظايفش با توجه به اظهارات عجيب و غريبش درباره عراقي ها، اعتقادي ندارد. لذت بردن از « تك تيرانداز آمريكايي » كار مشكلي نيست اما باور كردن آدمهاي « تك تيرانداز آمريكايي » كار واقعاً مشكلي است!
